Wirus HPV (human papilloma virus) zajmuje komórki skóry lub błon śluzowych i jest jednym z najbardziej onkogennych wirusów na świecie. Przede wszystkim prowadzi do rozwoju raka szyjki macicy i innych narządów płciowych, jednak zdarza się, że odpowiada również za powstawanie nowotworów głowy i szyi.
Groźny wirus, niejednoznaczne objawy
Dwa jego najczęstsze genotypy – HPV 16 i 18 powodują około 70% wszystkich zachorowań na nowotwory szyjki macicy, do wysoko onkogennych typów wirusa zaliczane są również HPV-45, HPV-31, HPV-33, HPV-52 i HPV-58. Szacuje się, że każdego roku u ponad 500 tys. kobiet na świecie i ok. 3300 w Polsce diagnozowany jest nowotwór spowodowany zakażeniem wirusa brodawczaka ludzkiego.
Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą płciową, jednak nie tylko osoby aktywnie seksualnie są narażone na jego transmisję. Zakazić się można również poprzez bezpośredni kontakt ze śliną lub krwią podczas:
- Wizyty u fryzjera,
- Zabiegów kosmetycznych,
- Korzystania z sauny lub basenów,
- Porodu.
Infekcja wirusem HPV w zależności od jego typu i lokalizacji zakażenia może przebiegać różnorodnie i objawiać się:
- Brodawkami płciowymi (kłykciny kończyste). Są to widoczne zmiany brodawkowate na narządach płciowych, które mogą przybierać postać kalafiorowatą. Zmiany te są zwykle niegroźne, ale mogą być nieestetyczne i powodować dyskomfort.
- Zmianami na szyjce macicy. Objawy nowotworu spowodowanego transmisją HPV obejmują: krwawienia międzymiesiączkowe, obfite miesiączki, krwawienia po stosunku, ból w podbrzuszu oraz obfite upławy.
- Chrypką, kaszlem, zmianą głosu, nieprzyjemnym zapachem z ust oraz powiększonymi węzłami chłonnymi (rak gardła).
- Brodawkami na dłoniach i podeszwach stóp. Zmiany mogą występować jako guzki o nierównej powierzchni, zwykle niebolesne,
- Krwawieniami z odbytu, bólem, swędzeniem, zmianą wyglądu stolca (rak odbytu).
Zmiany brodawkowe mogą wystąpić nawet kilka miesięcy po zakażeniu, a onkogenne typy wirusa HPV przez wiele lat mogą trwać w fazie utajonej, nie oznacza to jednak, że wirus „uśpiony” – bezobjawowy nie jest aktywny i nie niesie ze sobą ryzyka dalszej transmisji.
Leczenie i zapobieganie
Obecnie nie istnieje lek, który skutecznie zniwelowałby zakażenie wirusem HPV. Dotychczasowe leczenie polega na zwalczaniu istniejących objawów, takich jak kłykciny, brodawki czy nowotwory. Dlatego tak ważne jest podjęcie działań profilaktycznych, by nie tylko zadbać o swoje bezpieczeństwo, ale również przerwać łańcuch transmisji wirusa. W celu zmniejszenia ryzyka zarażenia i rozwoju chorób warto:
- Ograniczyć liczbę partnerów seksualnych,
- Używać prezerwatyw,
- Prowadzić zdrowy styl życia,
- Wprowadzić dietę bogatą w witaminy i minerały,
- Stosować szczepienia ochronne przeciwko HPV.
Następstwa zakażenia HPV można wykryć już na wczesnym etapie rozwoju choroby za pomocą regularnych badań cytologicznych czy testów DNA na obecność wirusa i wdrożyć odpowiednią terapię.
Nie każdy HPV straszny
Infekcje wirusem brodawczaka ludzkiego należą do najczęściej występujących w społeczeństwie. Szacuje się, że u większości ludzi dochodzi do zakażenia na różnych etapach życia. Organizm osoby zdrowej z silnym układem odpornościowym potrafi sam zwalczyć wirusa w ciągu kilku lat zanim dojdzie do rozwoju zmian chorobowych. Łagodne schorzenia wywołane przez typy wirusa HPV-6 i HPV-11 należą do niskoonkogennych i odpowiedzialne są za występowanie brodawek płciowych. Inne typy wirusa o łagodnym charakterze m.in. HPV-2, HPV-4, HPV-10 powodują brodawki i kurzajki zlokalizowane na obszarze całego ciała.
Mity o HPV
- Powszechnie występuje u osób aktywnych seksualnie. Świadome współżycie (stosowanie prezerwatyw, stała liczba partnerów) zmniejsza ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa HPV.
- Nie dotyczy mężczyzn. Na infekcję wirusa brodawczaka ludzkiego narażeni są również mężczyźni. Zazwyczaj występują u nich łagodne zmiany chorobowe w postaci brodawek, jednak nowotwory wywołane HPV takie jak rak gardła, krtani, odbytu, prącia coraz częściej są diagnozowane.
- Obecność wirusa jest gwarancją nowotworu. Nie każda infekcja HPV prowadzi do powstania zmian nowotworowych.
- HPV jest dowodem zdrady. Chociaż do transmisji wirusa dochodzi głównie drogą płciową, można zarazić się nim przez kontakt z krwią czy śliną osoby zainfekowanej. Obecność wirusa potwierdzona testem u jednego z partnerów nie dowodzi, że druga osoba nie miała dotąd styczności z HPV i nie była wcześniej zainfekowana. Układ odpornościowy może samodzielnie wyeliminować obecność wirusa.
Na podstawie:
- Śniadecki M, Poniewierza P, Jaworek P, et al., Thousands of Women’s Lives Depend on the Improvement of Poland’s Cervical Cancer Screening and Prevention Education as Well as Better Networking Strategies Amongst Cervical Cancer Facilities. Diagnostics. 2022; 12(8):1807,
- medicover.pl,
- onkonet.pl,
- pacjent.gov.pl.
