Rak szyjki macicy rozwija się bezobjawowo, co sprawia, że jego wczesne wykrycie jest kluczowe, aby dać pacjentkom szansę na skuteczne leczenie. Niestety, tylko 27% Polek regularnie wykonuje cytologię – badanie, które pozwala wykryć zmiany nowotworowe na wczesnym etapie. Z danych Narodowego Testu Zdrowia Polaków 2024 wynika, że 40% kobiet wykonało cytologię w ciągu ostatniego roku, co stanowi poprawę w porównaniu do lat ubiegłych. Niestety, 11% kobiet nigdy nie wykonało tego badania, a wśród młodszych kobiet (25-34 lata) odsetek ten wynosi aż 15%.
Aby zapobiec rozwojowi raka szyjki macicy, kluczowa jest profilaktyka, obejmująca zarówno szczepienia przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (HPV), jak i regularne badania przesiewowe. Wirus HPV jest głównym czynnikiem ryzyka tego nowotworu, a dostępne szczepionki mogą skutecznie zapobiegać zakażeniom, które prowadzą do rozwoju raka szyjki macicy. Trwają bezpłatne szczepienia dla dziewcząt i chłopców w wieku 9-14 lat, co stanowi istotny element walki z tą chorobą. Jednak równie ważne są badania, które pozwalają wykryć zmiany na wczesnym etapie. Dlatego tak istotne jest, aby jak najwięcej kobiet korzystało z możliwości profilaktycznych.
W odpowiedzi na potrzebę poprawy wykrywalności raka szyjki macicy, Ministerstwo Zdrowia wprowadziło nowe rozporządzenie, które rozszerza program profilaktyki raka szyjki macicy. Na mocy tej zmiany, do programu wprowadzono dwa nowoczesne badania: test HPV HR oraz cytologię na podłożu płynnym (LBC). Test HPV HR, który wykrywa szczepy wirusa HPV 16 i 18, odpowiedzialne za niemal 100% przypadków raka szyjki macicy, stanie się standardową metodą diagnostyczną. Drugie badanie, cytologia na podłożu płynnym, jest bardziej precyzyjna niż tradycyjna cytologia, pozwalając na dokładniejsze wykrycie zmian nowotworowych oraz innych problemów zdrowotnych, takich jak zmiany zapalne.
Badania będą wykonywane cyklicznie co 5 lat u kobiet w wieku 25-64 lata. Test HPV HR będzie pierwszym krokiem w diagnostyce, a w przypadku wyniku pozytywnego, ta sama próbka materiału będzie poddana dalszym badaniom mikroskopowym (LBC), co pozwoli na dokładniejszą ocenę. Nowe badania będą dostępne w ramach świadczeń gwarantowanych, a od 2027 roku zastąpią klasyczną cytologię, jako bardziej skuteczną metodę diagnostyczną.
Materiał do badań będzie pobierany u świadczeniodawców podstawowej opieki zdrowotnej i ambulatoryjnej opieki specjalistycznej przez lekarzy specjalistów położnictwa i ginekologii lub lekarzy w trakcie specjalizacji z położnictwa i ginekologii oraz przez uprawnione położne. Ocenę materiału przeprowadzi medyczne laboratorium diagnostyczne wpisane do ewidencji prowadzonej przez Krajową Radę Diagnostów Laboratoryjnych lub zakład patomorfologii, posiadające pracownię cytologiczną oraz pracownię molekularną.
Dzięki tym zmianom, program profilaktyki raka szyjki macicy stanie się bardziej efektywny, dając kobietom większą szansę na wczesne wykrycie zmian nowotworowych i skuteczne leczenie. Regularne badania i szczepienia HPV to kluczowe elementy w walce z tym nowotworem, który nadal stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia kobiet w Polsce.
Na podstawie:
