W onkologii taki zespół nazywamy właśnie zespołem interdyscyplinarnym leczenia nowotworów lub zespołem narządowym, a w literaturze anglojęzycznej - Tumor Board czy Comprehensive Cancer Center. W przypadku zespołów specjalizujących się w leczeniu nowotworów jelita grubego utarło się takie zespoły nazywać Colorectal Cancer Unit.
Ścieżka poszczególnych pacjentów od początku do końca diagnostyki i momentu zaplanowania leczenia może być różna w zależności od tego, jak zamanifestuje się u nich choroba.
Część pacjentów trafia do szpitala w trybie pilnym. Rak jelita grubego potrafi bowiem doprowadzić do krwawień czy nawet przebicia jelita. Pacjent, u którego dojdzie do takiej sytuacji zwykle przywożony jest do SOR naszego szpitala. Tam udzielana jest pomoc doraźna i stawia się wstępną diagnozę co do przyczyny, która doprowadziła do tej sytuacji. Po ustabilizowaniu stanu chorego dalsza diagnostyka toczy się już zwykłym torem. Na szczęście w ten sposób rozpoznawana jest mniejszość naszych chorych.
Dużo większą grupę pacjentów stanowią chorzy, których diagnostykę prowadzimy w sposób planowy. Każdy zespół wielodyscyplinarny powinien mieć tak zwany punkt wejścia. W naszym szpitalu takim punktem jest poradnia chirurgii bądź poradnia chirurgii onkologicznej, do której pacjent może zgłosić się ze skierowaniem albo sam, albo zostać do niej pokierowany przez innego lekarza, stawiającego podejrzenie nowotworu jelita grubego. W tej poradni lekarze chirurdzy z naszego zespołu oceniają wstępnie pacjenta i zlecają odpowiednie badania diagnostyczne.
W leczeniu nowotworów, w trakcie ich diagnostyki, obowiązuje coś, co ja nazywam „onkologicznym ABC”. Zawsze musimy dowiedzieć się, z jakim rakiem mamy do czynienia, z jak zaawansowanym procesem mamy do czynienia i z jakim pacjentem mamy do czynienia czyli na jakie interwencje terapeutyczne organizm pacjenta nam pozwoli.
W związku z tym zawsze będziemy chcieli zdobyć fragment tkanki guza. W przypadku raka jelita grubego najczęściej służy nam do tego kolonoskopia. W naszym szpitali mamy bardzo dużą i nowoczesną pracownię endoskopii, do której kierujemy pacjenta. Zdarza się też, że choroba jest odkrywana w stadium przerzutowym - wtedy źródłem fragmentu tkanki guza jest biopsja igłowa któregoś z przerzutów. Mamy zakład radiologii, dysponujący sprzętem umożliwiającym wykonanie takiej biopsji czy to pod kontrolą USG czy to pod kontrolą tomografu komputerowego.
W zakładzie diagnostyki obrazowej pracują dedykowani do naszego zespołu radiolodzy, którzy specjalizują się w obrazowaniu zmian nowotworowych i różnicowaniu ich ze zmianami nienowotworowymi. Ci radiolodzy biorą udział w spotkaniach naszego zespołu interdyscyplinarnego.
Zespół interdyscyplinarny spotyka regularnie raz lub dwa razy w tygodniu. W trakcie tych spotkań omawiamy przypadek każdego pacjenta.
Każdy pacjent, po rozpoznaniu nowotworu ma wykonywane odpowiednie badania obrazowe, w celu określenia stopnia zaawansowania choroby. W przypadku wszystkich nowotworów wykonywana jest tomografia klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy, która pozwala na wykluczenie lub stwierdzenie obecności przerzutów. W przypadku guzów zlokalizowanych w odbytnicy niezbędne jest również badanie rezonansu magnetycznego miednicy, które pokazuje nam, jakie są stosunki guza do sąsiednich narządów w miednicy i umożliwia zaplanowanie odpowiedniego postępowania przedoperacyjnego i operacyjnego.
Nasz zespół interdyscyplinarny korzysta również ze wsparcia innych specjalistów, którzy pracują w naszym szpitalu. Gdy sytuacja zdrowotna pacjenta jest skomplikowana, jeśli poza nowotworem ma wiele innych chorób, możemy zwrócić się z prośbą o konsultację do kardiologów, pulmonologów i wszystkich innych specjalistów, pracujących w klinikach naszego szpitala. Dzięki temu, jeśli tylko pacjent wymaga odejścia od standardowej ścieżki, to jesteśmy w stanie taką indywidualną ścieżkę, wymuszoną obecnością innych problemów zdrowotnych, dla niego wypracować.
Kiedy diagnostyka jest zakończona, odbywa się kolejne spotkanie czyli konsylium. Nasz zespół zbiera się na żywo lub on-line, by przedyskutować przypadek każdego pacjenta, który został zdiagnozowany od poprzedniego spotkania zespołu. Wspólnie wypracowujemy najlepszy plan terapeutyczny dla danej osoby. Niektórzy chorzy są przedstawiani na takim spotkaniu więcej niż jeden raz. Dzieje się tak wtedy, gdy leczenie jest wieloetapowe lub ścieżka pacjenta komplikuje się. Ostatecznie pacjent trafia na leczenie do odpowiedniej kliniki. Gdy konsylium zdecyduje o leczeniu chirurgicznym - do kliniki chirurgicznej, gdy zapadnie decyzja o radioterapii - do zakładu radioterapii, a jeżeli konsylium zdecyduje o leczeniu systemowym - to dysponujemy również pełnoprofilowym leczeniem systemowym.
Europejski Miesiąc Świadomości Raka Jelita Grubego
Marzec jest Europejskim Miesiącem Świadomości Raka Jelita Grubego. Niestety, rak jelita grubego może rozwijać się nawet do 10 lat, nie dając wczesnych objawów. Objawy wczesnego nowotworu jelita grubego często mogą nie być odczuwalne (zwłaszcza w bardzo wczesnej fazie), a jeśli występują, nie są swoiste dla raka jelita grubego. Oznacza to, że występują także przy innych schorzeniach, jak hemoroidy, infekcje czy zapalne choroby jelit. Jednak połączenie dolegliwości, takich jak ból brzucha, naprzemienne zaparcia i biegunki, krew w kale, osłabienie, nieplanowany spadek masy ciała - zwłaszcza gdy utrzymują się przez dłuższy czas, powinno wzbudzić podejrzenie raka jelita grubego i stanowić podstawę do szerszej diagnostyki, której podstawą jest kolonoskopia.
Źródło: Głos Pacjenta Onkologicznego. 1/25(63), luty-marzec 2025.
