PIPAC budzi duże nadzieje, ale rodzi też sporo pytań. Jest to technika nadal eksperymentalna, co oznacza, że nie jest jeszcze powszechnie stosowana poza badaniami klinicznymi. Aby wprowadzić nową metodę leczenia do codziennej praktyki, trzeba najpierw dokładnie sprawdzić w badaniach naukowych z udziałem różnych pacjentów, czy naprawdę jest skuteczna i bezpieczna. Jak dotąd większość badań nad PIPAC była prowadzona na dość małych i różnorodnych grupach, bez porównania z klasycznymi metodami leczenia, co oznacza, że na razie nie można jej w pełni ocenić.
PIPAC to nowoczesna, eksperymentalna metoda leczenia przerzutów nowotworowych w otrzewnej (czyli w błonie wyściełającej jamę brzuszną). W tej metodzie leki przeciwnowotworowe podaje się podczas zabiegu laparoskopii (czyli operacji przez małe nacięcia), w formie specjalnej mgiełki pod ciśnieniem, bezpośrednio do jamy brzusznej. Dzięki temu lek może mieć szansę lepiej dotrzeć do zmian nowotworowych, a dodatkowo w trakcie zabiegu można pobrać wycinki nowotworu do badań.
Co wiemy o skuteczności i bezpieczeństwie PIPAC?
W ostatnich latach pojawiają się analizy i badania na temat tego, jak działa i jak bezpieczna jest metoda PIPAC. Mimo to nie ma jeszcze randomizowanych (na losowo dobranych grupach pacjentów, co pozwala wykluczyć czynniki mogące zakłócić wiarygodność wyników) badań porównujących PIPAC wprost do standardowego leczenia czy innych metod, jak np. HIPEC (procedura polegająca na połączeniu zabiegu chirurgicznego z tzw. dootrzewnową perfuzyjną chemioterapią w warunkach hipertermii).
W dużej analizie porównawczej dotyczącej chorych na raka żołądka z przerzutami do otrzewnej nie udało się udowodnić, że PIPAC jest wyraźnie lepszy od klasycznej chemioterapii. W kwestii przerzutów do otrzewnej z jelita grubego, wciąż mamy za mało danych na temat skuteczności PIPAC.
Jeśli chodzi o nowotwory ginekologiczne, a szczególnie o pacjentki z rakiem jajnika, który nie reaguje już na klasyczną chemioterapię, istnieją sygnały, że PIPAC może powodować częściowe cofanie się zmian nowotworowych. Trzeba jednak jeszcze poczekać na długoterminowe badania, żeby móc określić, jak PIPAC wpływa na całkowite przeżycie.
Aktualnie prowadzone są badania (np. PIPAC VEROne), które mają sprawdzić, czy łączenie PIPAC z chemioterapią daje lepsze efekty niż sama chemioterapia, zwłaszcza u osób z rakiem żołądka i niewielkim zaawansowaniem przerzutów do otrzewnej. To właśnie wyniki tych badań mogą pokazać, czy PIPAC ma szansę stać się standardową metodą leczenia w onkologii.
Chociaż pojawiły się pojedyncze doniesienia, że PIPAC może być skuteczna w raku jajnika i żołądka, to na ten moment nie ma jeszcze wystarczających dowodów, żeby tę metodę stosować poza badaniami klinicznymi. Eksperci z PTO i PTOK podkreślają, że PIPAC od ponad dekady jest techniką eksperymentalną i jako taka powinna być stosowana tylko w ramach badań naukowych, gdzie pacjent jest pod szczególną opieką i obowiązują najwyższe standardy bezpieczeństwa, co pozwala zmniejszyć ryzyko zagrożenia jego zdrowia i życia.
Podsumowanie
Podsumowując, jak na razie nie udało się udowodnić, że PIPAC pozwala pacjentom żyć dłużej niż klasyczna chemioterapia lub inne zabiegi (np. HIPEC). Plusem tej metody jest to, że dotychczas poważne powikłania zdarzają się rzadko, śmiertelność po zabiegu jest niska, a sam zabieg technicznie zwykle się udaje. PIPAC może być obiecującą opcją jako leczenie paliatywne u wybranych osób z rakiem żołądka lub jajnika, które nie reagują już na inne terapie, ale nadal brakuje dużych, dobrze zaprojektowanych badań porównawczych.
PIPAC jest innowacyjną metodą, ale wciąż pozostaje eksperymentalna i powinna być stosowana tylko w ramach badań klinicznych. Obecnie nie ma wystarczających dowodów, by polecać PIPAC jako standardową metodę leczenia nowotworów otrzewnej. Ostateczne decyzje co do szerszego stosowania tej techniki zostaną podjęte, gdy zakończą się trwające badania kliniczne.
Jeśli rozważasz udział w badaniu z użyciem PIPAC, skonsultuj się z prowadzącym lekarzem specjalistą, aby szczegółowo omówić wszystkie możliwe korzyści i zagrożenia.
Na podstawie:
1. Di Giorgio A, Naticchioni E, Biacchi D, et al. Pressurized intraperitoneal aerosol chemotherapy (PIPAC): ten years of clinical development in peritoneal carcinomatosis. Cancers (Basel). 2023;15(4):1125,
2. Ramalho-Vasconcelos F, Medeiros S, Ferreira AC, et al. Pressurized intraperitoneal aerosol chemotherapy (PIPAC) for gastric cancer: a systematic review and meta-analysis. J Clin Med. 2024;13(11):3320,
3. Pavone M, Giannini A, Pignata S, et al. Pressurized intraperitoneal aerosol chemotherapy (PIPAC) in ovarian cancer: a systematic review. Arch Gynecol Obstet. 2024,
4. Casella F, Boffa I, Sibio S, et al. PIPAC VEROne: randomised, multicentre phase III trial of bidirectional chemotherapy versus standard intravenous chemotherapy in patients with oligometastatic gastric cancer and peritoneal carcinomatosis. Pleura Peritoneum. 2022;7(3):135-141,
5. ClinicalTrials.gov. Pressurized intraperitoneal aerosol chemotherapy (PIPAC) studies. https://clinicaltrials.gov/ct2/results?cond=PIPAC. Accessed 2025-08-05,
6. https://ptok.pl/aktualnosc/metoda-pipac-stanowisko-ptok-i-pto.
