Właśnie zakończyła się kolejna, wyjątkowa edycja corocznej konferencji SIOG. SIOG 2025 Annual Conference odbyła się w Gandawie (Ghent) w Belgii, w dniach 20-22 listopada 2025 roku.
Wydarzenie stanowiło znakomitą okazję do omówienia aktualnego stanu geriatrii onkologicznej oraz zainicjowania nowych kierunków współpracy w dynamicznie rozwijającej się dziedzinie. Tegoroczny motyw przewodni – Bridging Research and Clinical Practice in Geriatric Oncology – podkreślił konieczność jeszcze ściślejszego łączenia wyników badań naukowych z praktyką kliniczną, aby zapewnić jak najlepszą opiekę starszym pacjentom z nowotworami. Konferencja była również okazją do świętowania 25-lecia działalności organizacji.
Szczególnie interesująca okazała się sesja poświęcona definicjom często używanych, lecz niejednoznacznych pojęć „niedoleczenie” (undertreatment) i „nadmierne leczenie” (overtreatment) u starszych pacjentów z chorobą nowotworową. Dyskusję otworzyła prezentacja artykułu Defining Undertreatment and Overtreatment in Older Adults With Cancer: A Scoping Literature Review. Praca ta obejmuje analizę 256 publikacji z baz PubMed, Embase i CINAHL, z których jedynie 5,5% zawierało formalne definicje tych terminów – co znakomicie ilustruje skalę nieprecyzyjności w ich stosowaniu.
Niedoleczenie najczęściej rozumiano jako zastosowanie terapii mniej intensywnej niż zalecana w wytycznych lub mniej intensywnej w porównaniu z leczeniem pacjentów młodszych. W wielu pracach łączono je z gorszymi wynikami – głównie przeżyciami całkowitymi – jednak autorzy przeglądu zwrócili uwagę, że w większości analiz nie uwzględniano kluczowych domen geriatrycznych, takich jak funkcjonalność, mobilność, wielochorobowość czy deficyty poznawcze. Prowadzi to do ryzyka mylnej interpretacji, w której gorsze wyniki są wynikiem biologicznej kruchości pacjenta, a nie zbyt mało intensywnego leczenia.
Nadmierne leczenie autorzy podzielili na dwie kategorie:
- Stosowanie terapii, której toksyczność przewyższa spodziewane korzyści, zwłaszcza u pacjentów kruchych;
- Leczenie nowotworu, który prawdopodobnie nie wpłynie na zdrowie pacjenta w przewidywanym czasie jego życia, szczególnie częste w przypadku chorób o przebiegu indolentnym, jak niskiego ryzyka rak prostaty.
Przegląd pokazał również, że większość publikacji koncentruje się na wynikach onkologicznych, a znacznie rzadziej na jakości życia, zachowaniu funkcjonalności czy preferencjach pacjenta. Co istotne, niemal jedna trzecia analizowanych prac nie odnosiła się do wartości i priorytetów samego chorego.
Autorzy podkreślają, że współczesne użycie pojęć niedoleczenia i nadmiernego leczenia jest niespójne i zbyt silnie oparte na twardych punktach końcowych, przy niedostatecznym uwzględnieniu indywidualnych potrzeb starszych osób z nowotworami. W odpowiedzi proponują bardziej precyzyjne definicje:
- Niedoleczenie to zastosowanie terapii zbyt mało intensywnej u pacjenta sprawnego, który odniósłby większą korzyść z leczenia intensywniejszego, lub brak interwencji w zakresie deficytów geriatrycznych;
- Nadmierne leczenie to leczenie nowotworu, który nie spowoduje objawów w przewidywanym czasie życia pacjenta, lub zastosowanie terapii zbyt obciążającej u chorego kruchego, dla którego lepszą opcją byłoby postępowanie mniej intensywne.
Podkreślono konieczność rutynowego włączania oceny geriatrycznej zarówno do praktyki klinicznej, jak i badań, by trafniej oceniać równowagę między korzyściami a ryzykiem terapii.
W szerszym kontekście dyskusja wpisuje się w zjawisko silver tsunami, czyli gwałtownego wzrostu liczby osób starszych chorujących na nowotwory – efektu globalnego starzenia się populacji. Już dziś około 60% nowych rozpoznań i 70% zgonów z powodu nowotworów dotyczy osób ≥65 lat, a liczby te będą rosły.
Tematyka onkologii geriatrycznej w Polsce zyskuje na znaczeniu. W Narodowym Instytucie Onkologii w Warszawie powstał pierwszy w kraju Pododdział Onkologii Geriatrycznej, prowadzony przez dr n. med. Aleksandrę Konieczną i dr n. med. Katarzynę Broczek. Zespół onkologów i geriatrów rozwija tam również zintegrowany, interdyscyplinarny model opieki nad seniorkami z rakiem piersi w ramach projektu ONKOger.
Więcej informacji:
- o działalności SIOG: https://siog.org
- o projekcie ONKOger: https://nio.gov.pl/nowy-standard-opieki-onkologicznej/
Przeczytaj cały artykuł: DuMontier C, Loh KP, Bain PA, et al, Dale W. Defining Undertreatment and Overtreatment in Older Adults With Cancer: A Scoping Literature Review. J Clin Oncol. 2020 Aug 1;38(22):2558-2569. doi: 10.1200/JCO.19.02809. Epub 2020 Apr 6. PMID: 32250717; PMCID: PMC7392742.
Zdjęcia wykonane przez dr Małgorzatę Pieniążek.
